FX.co ★ USA-Rosja: historia spotkań głów państw

Po raz pierwszy przywódcy obu krajów - przewodniczący Rady Komisarzy Ludowych ZSRR Joseph Stalin i prezydent USA Franklin Roosevelt - spotkali się na konferencji szefów rządów trzech sojuszniczych mocarstw koalicji antyhitlerowskiej, która odbyła się w Teheranie w listopadzie-grudniu 1943 r. Oprócz tych liderów wziął w nich udział premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill. Następne spotkanie w tym samym formacie odbyło się dwa lata później w Jałcie, a kilka miesięcy później - w niemieckim Poczdamie, chociaż w ostatnim Harry Truman reprezentował USA.

Pierwsze dwustronne spotkanie przywódców ZSRR i USA miało miejsce, gdy kraje, którymi dowodzili, znajdowały się w stanie zimnej wojny. W 1959 r. przewodniczący rządu radzieckiego Nikita Chruszczow złożył oficjalną wizytę w Stanach Zjednoczonych, podczas której cztery razy spotkał się z prezydentem USA Dwightem Eisenhowerem. Negocjacje dotyczące prawie wszystkich tematów poruszonych podczas wizyty przywódcy ZSRR w Ameryce, w tym stosunków handlowych i gospodarczych między Moskwą a Waszyngtonem, zakończyły się jednak niepowodzeniem.

Kolejnym prezydentem USA, którego spotkał Nikita Chruszczow, był John F. Kennedy. Stało się to w Wiedniu w 1961 r., zaledwie sześć miesięcy po tym, jak ten ostatni objął stanowisko szefa Białego Domu. Wiadomo, że spotkanie to odbyło się z inicjatywy strony radzieckiej. Chruszczow prawdopodobnie miał nadzieję, że Kennedy będzie bardziej przychylny niż jego poprzednik, a ZSRR będzie w stanie rozwiązać szereg problemów polityki zagranicznej związanych w szczególności z kryzysem berlińskim. Jednak amerykański prezydent postanowił utrzymać status quo, a dwa miesiące po tym spotkaniu w stolicy Niemiec wzniesiono słynny Mur Berliński.

Nowe spotkanie przywódców USA i ZSRR musiało czekać ponad 10 lat. W 1972 r. prezydent USA Richard Nixon odbył historyczną wizytę w Moskwie, gdzie spotkał się z przywódcą Związku Radzieckiego Leonidem Breżniewem w celu podpisania traktatu o ograniczeniu systemów rakiet balistycznych i redukcji broni strategicznej. W ciągu następnych kilku lat zaobserwowano złagodzenie napięć między USA a ZSRR. Po sowieckiej inwazji na Afganistan w grudniu 1979 r. kontakty na wysokim szczeblu między nimi zostały ponownie zamknięte.

Michaił Gorbaczow, który doszedł do władzy w ZSRR w połowie lat osiemdziesiątych, od samego początku dążył do poprawy stosunków ze Stanami Zjednoczonymi. W 1985 r. w Genewie odbył się pierwszy szczyt amerykańsko-radziecki od sześciu lat, podczas którego sekretarz generalny Komitetu Centralnego KPZR spotkał się z szefem Białego Domu Ronaldem Reaganem. Wiadomo, że wówczas przywódcy obu krajów osiągnęli pewne porozumienie, a skupienie się na dialogu umożliwiło coroczne organizowanie spotkań.

W grudniu 1989 r. na wyspie Malta Michaił Gorbaczow spotkał się już z kolejnym prezydentem USA, Georgem W. Bushem. „Świat opuszcza jedną erę i wkracza w nową. Jesteśmy na początku długiej podróży. To jest droga do ery trwałego pokoju ”- powiedział przywódca radziecki po rozmowach.

Nadchodzi nowa era. W 1991 r. ZSRR upadł, a w 1992 r. w Camp David (USA) rosyjski prezydent Borys Jelcyn i szef Białego Domu George W. Bush podpisali wspólną deklarację, oficjalnie ogłaszającą koniec zimnej wojny.

W 1993 r. Bill Clinton przejął przewodnictwo. Pierwsze spotkanie z Borysem Jelcynem odbyło się w kwietniu tego samego roku w Vancouver (Kanada). Od pierwszego spotkania dwaj przywódcy nawiązali ciepłe relacje. Wiadomo, że nazywali siebie tylko „przyjacielem Borisem” i „przyjacielem Billem”. W sumie Jelcyn i Clinton spotkali się 17 razy.

W czerwcu 2000 r. Bill Clinton złożył wizytę w Moskwie, gdzie po raz pierwszy spotkał się z nowym prezydentem Federacji Rosyjskiej Władimirem Putinem, który zasugerował, że szef Białego Domu rozważa nawet możliwość przystąpienia Rosji do NATO.

W 2001 roku George W. Bush został gospodarzem Biura Owalnego. Spotkał się z Władimirem Putinem w czerwcu tego roku w stolicy Słowenii - Lublanie. „To była dla mnie niezwykle otwarta i bardzo interesująca rozmowa” - powiedział wówczas rosyjski przywódca. Przez 8 lat u władzy Putin i Bush z pewnością pobili rekord osobistych spotkań ustalonych przez ich poprzedników. Podczas prezydentury spotkali się 27 razy.

W lipcu 2009 r. kolejny prezydent USA Barack Obama po raz pierwszy oficjalnie odwiedził Moskwę, gdzie spotkał się ze swoim rosyjskim odpowiednikiem Dmitrijem Miedwiediewem. „Uważamy, że istnieje świetna okazja, aby postawić stosunki amerykańsko-rosyjskie na solidniejszych podstawach” - powiedział wtedy B. Obama. Jednak w kolejnych latach stosunki między tymi dwoma krajami stały się napięte i pogorszyły się jeszcze bardziej z powodu włączenia Krymu do Rosji.

16 lipca 2018 r. w Helsinkach odbył się pierwszy dwustronny szczyt prezydentów Rosji i Stanów Zjednoczonych, Władimira Putina i Donalda Trumpa, za dziewięć lat. Szef Białego Domu pochwalił spotkanie ze swoim rosyjskim odpowiednikiem, nazywając to wielkim sukcesem. Ponadto powiedział, że Moskwa i Waszyngton powinny znaleźć okazję do współpracy. Z kolei Putin zauważył, że strony przeszły praktycznie przez całe spektrum stosunków dwustronnych, a nawet osiągnęły praktyczne porozumienia w niektórych kwestiach porządku międzynarodowego. Następne spotkanie przywódców obu krajów może odbyć się tej jesieni w Waszyngtonie. Wiadomo, że negocjacje już trwają.